Grote plataan middelpunt bij herinrichtingsplan van gemeente Tholen
In het Zeeuwse Tholen is onlangs een grote plataan verplaatst. Voor een herinrichtingsplan moest de boom uitwijken naar een andere locatie 45 meter verderop. Het team van Zoontjens Boomprojecten, voerde de verplaatsing uit in opdracht van de gemeente. Een bijzonder project, vindt Arjan Zoontjens: 'Deze verplaatsing was het sluitstuk van een heel groot bomenproject in dit gebied. Al met al het grootste project in mijn hele carrière.'
Arjan Zoontjens: 'Deze boom markeert het einde van een groot project, maar ook een mijlpaal in mijn loopbaan'
De verplanting van de plataan vormde de kroon op twee intensieve jaren waarin Zoontjens vijfhonderd bomen heeft geplant en drie grote iepen, twintig linden en dertig monumentale eiken heeft verplant. 'De hele Molenvlietsedijk, van het centrum tot aan het buitengebied, hebben we aangepakt. Deze plataan was bovendien de grootste boom, tot nu toe, die we met ons bedrijf hebben mogen verplaatsen.'
Centrale ligging
Aanleiding voor de verplanting was de aanleg van een mobiliteitshub op de plek van een voormalige school, die decennialang het centrale middelpunt op het schoolplein vormde. Bij de nieuwe hub zal de boom deze prominente plek opnieuw innemen, te midden van bussen, een overdekte parkeerplaats en fietsenstallingen. Over het ontwerp van de hub is goed nagedacht. 'De centrale ligging van de plataan op de nieuwe locatie hebben we samen met een architect bedacht,' vertelt Mitchel Jansen van de gemeente Tholen.
De 80 ton wegende plataan liet zich moeilijk uit de zware klei trekken
Ook logistiek had de verplaatsing nogal wat voeten in de aarde. 'De verplaatsing moest gebeuren in het plantseizoen, waardoor we genoodzaakt waren om voor de hub eerst te heien, dan de boom te verplanten om daarna de hub af te bouwen,' legt Jansen uit. 'Het is wel een hele puzzel geweest om dat voor elkaar te krijgen. Als we de boom aan het eind van het traject hadden verplaatst, was de hub al in gebruik geweest.'
Zeeuwse klei
Kees Nederhoff van Kraanbedrijf Nederhoff werd gevraagd om de verplaatsing van de 85 ton zware plataan te begeleiden. 'Om de boom te ondersteunen heeft Zoontjens een constructie van stalen balken en steigerbuizen onder de kluit aangebracht,' legt hij uit. 'Die stalen balken plaats je dwars onder de steigerbuizen. Aan de balken worden speciaal daarvoor door Nederhoff ontworpen klemmen aangebracht, waarmee de gehele kluit door de ondersteuningsconstructie wordt gedragen.' Nederhoff benadrukt het belang van een stevige ondersteuning. 'Ik doe dit werk al ruim 35 jaar, dan weet je intussen wel wat je moet doen om een boom veilig te verplanten.
Mitchel Jansen: 'Het is wel een hele puzzel geweest om dit voor elkaar te krijgen'
Met een 700 tons mobiele telescoopkraan van Nederhoff werd de boom vervolgens opgelicht. Door de vette Zeeuwse klei liet de boom zich niet makkelijk uit de grond trekken: 'Door de kleefkracht van de klei hebben we uiteindelijk 11 ton extra in moeten zetten om de boom los te krijgen. Ik had dit nog niet eerder meegemaakt,' aldus Nederhoff.
Stockholm-hemelwaterinfiltratiesysteem
Op de nieuwe locatie is voor de plataan ruimte gemaakt voor een grote groeiplaats van maar liefst 85 kuub, met 60 kuub Bomengranulaat ECO aangevuld met 25 kuub Bomengrond RAG. 'Doordat er centraal door die hub nog een wadi komt te liggen, hebben de wortels straks echt een paar honderd kuub volume om weer verder te groeien,' vertelt Zoontjens. Met een zogenaamd Stockholm-waterinfiltratiesysteem wordt hemelwater vanaf het dak van de hub naar de plataan geleid. 'Met infiltratiebuizen loopt het water straks, als de hub gereed is, gelijkmatig de groeiplaats in. Zo is de boom altijd goed voorzien van hemelwater.' Tot die tijd wordt de boom door Zoontjens handmatig verzorgd en wordt er gemonitord of hij goed aanslaat in zijn nieuwe groeiplaats. 'Vanaf het volgende seizoen zal de boom voor zichzelf kunnen zorgen.'
Mitchel Jansen: 'We hebben samen met ecologen gekeken hoe we het groene aanzicht konden behouden'
De hub krijgt een opvallend groen karakter, met ruimte voor een groot sedumdak en een wadi. 'Zelfs het gebouw wordt uitgevoerd in gerecycled hardhout uit havens en sluizen,' weet Jansen te vertellen. 'We hebben hier ook samen met ecologen gekeken naar hoe we dat groene aanzicht konden behouden, onder andere vanwege de vleermuizenpopulatie waarmee we rekening moeten houden.'
Affiniteit met bomen
Het verplanten van bomen is een kostbare aangelegenheid, weet Zoontjens. 'Maar het is belangrijk om je te realiseren hoeveel waarde een grote boom eigenlijk heeft.' Met een kroonbreedte van circa 16 meter en een bladoppervlak van circa 3500 vierkante meter levert de 25 meter hoge boom belangrijke ecosysteemdiensten en zorgt hij voor onder andere afkoeling, CO2-opslag en de opvang van regenwater.
'Als kraanbedrijf blijft het een unieke tak van sport; je moet wel iets met bomen hebben om dit soort werk te kunnen doen'
Dat vraagt wel om vakmanschap en precisie bij de uitvoering. Zoontjens schakelt daarvoor geregeld Kraanbedrijf Nederhoff in; zelfs nu Kees Nederhoff met pensioen is, blijft hij de bomenverplantingen nog verzorgen. 'Voor zo'n tachtig procent van bedrijven die bomen verplanten, worden wij nog steeds gevraagd,' vertelt Nederhoff. 'Maar als kraanbedrijf blijft het toch een unieke tak van sport. Je moet wel affiniteit met bomen hebben om dit soort werk te kunnen doen. Ik heb het jarenlang met veel plezier gedaan en dan merk je dat je ongemerkt best veel kennis hebt opgebouwd.'
Kees Nederhoff: 'Door de kleefkracht van de klei hebben we uiteindelijk 11 ton extra in moeten zetten om de boom los te krijgen'
De verplanting op 16 februari was voor Zoontjens extra bijzonder. 'Precies die dag vierde ik mijn dertigjarig vakjubileum. Dat was puur toeval, maar het kwam prachtig samen.' Hij vierde het jubileum tegelijk met de verplanting, samen met vakgenoten, familie en bekenden. 'Voor mij is dit een speciale locatie. Deze boom markeert het einde van een groot project, maar ook een mijlpaal in mijn loopbaan. Ik vond het bijzonder om dat met iedereen te mogen delen.'
