Extreem weer is voor laaggelegen wijk in Amsterdam-Noord een extra bedreiging: ‘Niets doen is geen optie’

Het pierenbadje op het Plejadenplein is kurkdroog. Terwijl toutes watermanagend Nederland langs de kant staat te bespreken hoe de wereld in het algemeen en Tuindorp Oostzaan in het bijzonder moet inspelen op extreme hoeveelheden water vanuit de lucht, crossen jochies op mountainbikes over de drooggevallen blauwe steentjes.

Dat één en één twee is, zien ze natuurlijk ook wel. Het is weliswaar versteende ondergrond, maar waarom zou je geen gebruik maken van het pierenbadje in geval van moessonbuien? “Hier kan je echt wel wat kwijt hoor,” zegt iemand van het stadsdeel. Probleem, jammer genoeg: het bassin ligt hoger dan de rest van de buurt, dus alleen met stevige bouwtechnische aanpassingen zou je het pierenbadje kunnen gebruiken om water tijdelijk in op te vangen.

Lage ligging

Temidden van het groepje deskundigen staat deltacommissaris Co Verdaas. Je zou hem met een beetje fantasie de Dick Schoof van de waterveiligheid kunnen noemen. Als regeringscommissaris doet hij voorstellen voor het nationaal Deltaprogramma, inclusief de financiële consequenties daarvan. De functie van de deltacommissaris is wettelijk verankerd in de Deltawet.

Verdaas ziet er onder meer op toe dat het land beschermd is tegen overstromingen ten gevolge van de klimaatverandering. Dat hij Tuindorp Oostzaan bezoekt hangt samen met de laaggelegen ligging van de buurt, die soms wel ‘de badkuip’ wordt genoemd.

Even later loopt Verdaas over het Sagittahof waar eind 2023 tijdens een gigantische hoosbui het water de tuinen inliep. Oorzaak: de woningen verzakken en de ondergrondse kleilaag is heel dicht, waardoor het regenwater nauwelijks een andere kant op kon dan naar de tuinen van de woningen.

Droge voeten

Door snel ingrijpen van medewerkers van woningcorporatie Ymere kon worden voorkomen dat het water de huizen in liep, maar veel scheelde het niet. Dat het maar net goed afliep, is misschien wel een blessing in disguise geweest, zegt Verdaas. “Ik denk dat het duidelijk heeft gemaakt dat we echt iets moeten doen om te zorgen dat zo’n buurt droge voeten houdt.”

Wie denkt dat het zo’n vaart allemaal niet zal lopen, vergist zich, zegt Verdaas. Het wordt droger en het wordt natter. Het wordt extremer en daar is onder meer Tuindorp Oostzaan nu niet op toegerust. Marike Bonhof, directielid van woningcorporatie Ymere: “We worstelen met onze zorgen over water. Kan deze wijk nog wel bestaan over twintig, dertig jaar? Daar zullen we actie op moeten ondernemen.”

Wateroverlast

De wandeling van het gezelschap door de buurt voert ook langs de Kometensingel. Het gesprek komt op de overstroming van 1960, toen het water door de straten klotste: vierhonderd hectare was ondergelopen. Inmiddels liggen de huizen lager dan destijds. De woningen in de buurt kampen met vochtproblemen. Bewoners doen steeds meer reparatieverzoeken die gerelateerd zijn aan wateroverlast.

Genoeg reden voor urgentie, zou je denken. Maar, klinkt het, de inwoners van Tuindorp Oostzaan zijn niet dol op verandering. Joyce Sylvester, dijkgraaf van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, wordt er fel van. “Niets doen is geen optie. Je kunt niet niets doen. Mensen willen geen veranderingen in hun buurt, maar mensen zijn ook niet blij als hun straatjes onder water staan.”

Evenwichtskunst

Wie door de buurt loopt, ziet groene straten met veel bomen en pleintjes. Maar ook veel steen. De voortuintjes zijn vaker wel dan niet betegeld. Kijk, zegt Verdaas bij een van de tuinen: “Over klimaatverandering gesproken, iemand met een palmboom in een pot in zijn tuin.”

Een buurt klimaatbestendig maken vergt wat evenwichtskunst, zegt de deltacommissaris, want belangen strijden om voorrang. Nieuwbouw bijvoorbeeld. “Hoeveel ruimte hebben we en hoeveel van die ruimte besteed je aan een waterberging?”

Aan de aanwezigen deze middag ligt het niet: zij voelen dat er iets moet gebeuren. Wethouder Melanie van der Horst: “Er is steeds meer bewustzijn dat er sprake is van een veiligheidsrisico. We kunnen helaas niet de hele stad tegelijk aanpakken.”

Over de auteur: Marc Kruyswijk schrijft al meer dan tien jaar als verslaggever voor Het Parool over wonen in Amsterdam en verkeer & vervoer in de stad.

Luister ook naar de Parool Podcast, dé podcast over Amsterdam waarin Raounak Khaddari en Tim Wagemakers je iedere week bijpraten over alles wat er in de stad gebeurt.