Omgevingsmanagement speelt steeds grotere rol bij projecten in openbare ruimte

ARTIKEL

Mariëlle van Gelder l KYBYS, donderdag 26 oktober 2023

215 sec

Verwachtingsmanagement is belangrijk

Participatie, inspraakavonden, stakeholdersmanagement, nieuwsbrieven, informatie, meedenken: het valt allemaal onder het omgevingsmanagement bij projecten. Waar inwoners tot een jaar of 20 geleden nauwelijks inspraak hadden, is dat anno 2023 behoorlijk veranderd. Zeker als het gaat om de openbare ruimte willen inwoners graag meepraten. En terecht, want het gaat uiteindelijk om hun leefomgeving. Omgevingsmanagement speelt een grote rol bij het slagen van een project en is daarmee een noodzakelijk onderdeel van het projectplan.

Projectleider Rob van Kasteren en toezichthouder Patrick Koot bij de werkzaamheden aan de De Bréautélaan in Vught. (Foto: Peter de Koning).

In vroegere tijden was participatie vooral eenrichtingsverkeer. Er werd een plan opgesteld, bewoners werden geïnformeerd, konden vragen stellen en vervolgens ging de schop in de grond. Althans, als er geen bezwaar werd gemaakt - wat nogal eens gebeurde. De gemeente bepaalde en inwoners werden middels een brief of bijeenkomst geïnformeerd over het project. 'Een dialoog was in die tijd vaak niet aan de orde', vertelt projectleider Rob van Kasteren van KYBYS. 'Terwijl dat er juist voor kan zorgen dat een project beter wordt.'

Inmiddels zien we het belang in van de betrokkenheid van bewoners. Door al aan de voorkant te informeren, het gesprek aan te gaan en te luisteren naar suggesties, ontstaat er meer draagvlak voor het ontwerp en de uitvoering van de werkzaamheden. Hierdoor neemt het aantal bezwaren af. Bezwaren zijn nooit helemaal te voorkomen, maar goede participatie zorgt wel voor meer wederzijds begrip. Een goed participatietraject is essentieel voor het creëren van draagvlak en het helder krijgen van verwachtingen. 'Je kunt nooit iedereen tevreden stellen', zegt Van Kasteren. 'Er zijn altijd verschillende belangen en je kunt niet aan elke wens voldoen. Maar als je daar eerlijk over bent, voorkom je toekomstige onvrede. Ook hebben bewoners en andere belanghebbenden kennis van de omgeving uit de praktijk, waarvan we graag gebruikmaken.'

'Inmiddels zien we het belang in van de betrokkenheid van bewoners'

Integrale aanpak

Voor KYBYS is omgevingsmanagement deel van vrijwel elk project in de openbare ruimte. Juist omdat het omwonenden direct raakt. Van Kasteren: 'We vinden het belangrijk om te kiezen voor een integrale aanpak die past bij het project. Daarin komen verschillende dingen samen, zoals het bestaande communicatie- en participatiebeleid van de gemeente, het projectplan en de inventarisatie van de stakeholders. Als je weet wie de betrokkenen zijn, kun je de communicatie en participatie daarop afstemmen.'

Met de komst van de Omgevingswet wordt het belang van integrale participatie extra benadrukt. 'Overheden moeten in principe altijd aan een bepaalde vorm van participatie doen bij de voorbereiding van projecten. Vooral bij grotere projecten waarop de uitgebreide voorbereidingsprocedure van toepassing is, moet er sprake zijn van participatie door de omgeving', vertelt Rik Vernooij-Oostveen, consultant RO en Vergunningen bij KYBYS. 'Voor (private) initiatiefnemers wordt participatie in het kader van de Omgevingswet niet direct een verplichting, maar in tegenstelling tot nu moeten ze wel aangeven of ze iets aan participatie hebben gedaan en zo ja, wat.' De participatie is vormvrij voor initiatiefnemers; ook mag gemotiveerd worden aangedragen waarom er niet voor participatie is gekozen. Gemeenten krijgen echter ook de mogelijkheid om beleid te maken waarin staat in welke gevallen zij participatie verplicht stellen. Voor zowel overheden als initiatiefnemers zal participatie in de toekomst dus zwaarder gaan meewegen in projecten.

Rik Vernooij-Oostveen, consultant RO en Vergunningen bij KYBYS.

Realistische verwachtingen

Bij de start van een project doen we allereerst goed onderzoek. Hierbij brengt KYBYS alle stakeholders in kaart via een omgevingsscan en belanghebbendenanalyse. Denk hierbij aan bewoners, nutsbedrijven, openbaar vervoer, verenigingen, bedrijven: alle betrokkenen hebben we in beeld. De volgende stap is het opstellen van een participatieplan dat past bij het project. Hierin staat welke communicatiekanalen ingezet worden met een bijbehorende planning. 'Hoe en met wie we communiceren is projectspecifiek en we kunnen kiezen uit verschillende opties', vertelt Van Kasteren. 'Informeren via nieuwsbrieven, enquêtes houden, visualisaties maken, bijeenkomsten organiseren, een speciale projectwebsite of -app: het is allemaal mogelijk. We passen onze communicatie en participatie aan aan het project. Zo ontstaat een aanpak die echt passend is.'
Een van de belangrijkste onderdelen is verwachtingsmanagement. En juist daar gaat het vaak mis in een participatietraject. Een primair doel van participatie is het creëren van draagvlak voor een plan, maar het is essentieel dat alle belanghebbenden de juiste verwachtingen hebben. 'Dat geldt zeker als inwoners wordt gevraagd om actief mee te denken en ideeën aan te dragen', licht Van Kasteren toe. 'Bij een project gelden randvoorwaarden; er kan alleen binnen bepaalde vrijheidsgraden gevarieerd worden. Het is niet zo dat elke suggestie wordt overgenomen; daarover moet je vooraf wel duidelijk zijn.'

Het komt regelmatig voor dat niet alle betrokkenen achter een plan staan

Boom of parkeerplaats?

Omgevingsmanagement speelt ook voor KYBYS een steeds grotere rol bij projecten in de openbare ruimte. Bijvoorbeeld bij de herinrichting van de De Bréautélaan in Vught. Samen met bewoners hebben we de uitgangspunten voor deze herinrichting geformuleerd. 'We hebben met behulp van de webapplicatie Maptionnaire inwoners om input gevraagd. Ze konden locatiespecifieke opmerkingen plaatsen, zoals verkeerskundige aandachtspunten of rioleringsproblemen. Deze zaken zijn meegenomen in de uitwerking van het ontwerp. Op een bewonersavond hebben we terugkoppeling gegeven', vertelt Van Kasteren.
Een ander voorbeeld is de Kampdijklaan in Vught. Bij dit project waren bewoners zelfs zo betrokken, dat ze zelf al een ontwerp voor de herinrichting hadden gemaakt. Dit paste echter niet bij het project en het vastgestelde doel. 'Het is dan mijn taak als projectleider om dit goed uit te leggen en te onderbouwen. Dat is uiteindelijk ook gelukt. Samen met de betrokkenen werkten we met een afwegingsmatrix: wil je op die plek een parkeerplaats of een boom? En bedenk dat als je kiest voor het een, het ander niet meer kan. Door samen die afwegingen te maken, krijg je een breedgedragen plan.'

Projectleider Rob van Kasteren van KYBYS.

Het komt regelmatig voor dat niet alle betrokkenen achter een plan staan. Gemeenten, inwoners, klankbordgroepen: iedereen heeft andere belangen. Maar het kan wél, zo ervaarde Van Kasteren bij de herinrichting van de Leunisdijk in Esch. Omwonenden waren verenigd in een klankbordgroep en het doel was om samen met hen en de gemeente te komen tot een breedgedragen plan. 'Zo was het oorspronkelijke idee om verkeersremmende maatregelen te nemen', licht Van Kasteren toe. 'De klankbordgroep had andere ideeën. Uiteindelijk werd gekozen voor een versmalling in de rijbaan zonder verdere verkeersremmende maatregelen. Dat was een oplossing waar alle betrokkenen achter stonden.'
Dit voorbeeld laat zien dat je open moet staan voor andere ideeën als je van een participatietraject echt een succes wilt maken. Van Kasteren: 'Goed luisteren en flexibel zijn is essentieel om participatie te laten slagen. Realiseer je dat omwonenden hun eigen woonomgeving het best kennen. Wij zijn weliswaar deskundigen, maar zij zijn de deskundigen van hun omgeving.

LEES OOK

KYBYS: sterk in advies over buitensportaccommodaties

16-02-2023 | ADVERTORIAL

66 sec

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie