Daktuinen op alle niveaus in Sluishuis Amsterdam

ARTIKEL

Bart Mullink, dinsdag 16 november 2021

271 sec

Donker Groep voorziet in ontwerp, aanleg en beheer op dak, balkons, binnenplaats, steigers en eilanden

Het project Sluishuis, dat oprijst uit het IJ in Amsterdam, wordt op alle niveaus rijkelijk bedeeld met dakbeplanting. Van de patio met de horecaterrassen, de balkons en het dak op het elf verdiepingen tellende complex. 'Alles is hier daktuin.'

De binnenplaats is ook per boot bereikbaar.

Als je in Amsterdam een project mag realiseren met honderden vrijesectorhuur- en koopappartementen met prijzen vanaf circa zes ton, kun je ambitieus zijn. Marcel Janssen van Donker Groep is verguld over het project in aanbouw. Het behelst een architectonisch, stedenbouwkundig en groen hoogstandje, op een locatie waar eerder het water van het IJ het alleenrecht had.

Groen staat hier voor zowel plantenrijkdom als duurzaamheid. Het gebouw wordt netto energieproducerend, waarmee de bouwers ruim boven de Bijna Energieneutrale Gebouwen-norm (BENG) scoren. Deze norm werd ingevoerd, omdat een voorgestelde strengere norm voor hoogbouwprojecten vooralsnog als te lastig werd beschouwd.

Marcel Janssen

Zonnepanelen

Het Sluishuis is in dit opzicht bijzonder, omdat de vereiste zonnepanelen niet eens de enige bestemming van het dak zijn. Het dak krijgt daarnaast ook deels openbaar groen als functie. Aan de buitenranden van het dak komen, langs een omloop die ook voor buurtbewoners toegankelijk wordt, vaste planten en meerstammige heesters te staan. De rest van het dak is wel gereserveerd voor zonnepanelen, waarvan er ook nog enkele op een van de kunstmatige eilanden komen, die onderdeel zijn van het project.

Behalve het gebouw moeten ook de beplanting en de aankleding van de buitenruimte aan bijzondere duurzaamheidseisen voldoen, zo verklaart Janssen. Donker Groep is voor deze onderdelen de contractpartner. 'Wij doen alles wat buitenruimte betreft. Daarbij horen de diverse daktuinen, de eilanden, de grote binnenplaats en de houten vlonders.'

Het Deense bureau Bjarke Ingels Architects tekende voor het gebouw, bijgestaan door de collega's van het Amsterdamse bureau Barcode Architecten. Bjarke Ingels maakte een masterplan voor de buitenruimte. 'In samenwerking met de architect hebben wij dat uitgewerkt qua techniek, beplantingsplannen, materialenkeuzes en de diverse aan te leggen voorzieningen.'

Steigers

Behalve zo'n 450 appartementen komen er steigers voor sloepen en enkele tientallen woonboten en daarnaast een energie-eiland met zonnepanelen, een vogeleiland, een recreatie-eiland met een strandje en nog een eiland met buitenwerkplekken. 'Als het weer het toelaat, kun je daar buiten zitten met een laptop of er een vergadering houden.' Natuurlijk zijn er mogelijkheden om, als het weer plotseling omslaat, naar binnen te gaan, voegt hij daar ter geruststelling aan toe.

'De courtyard ligt op de ondergelegen parkeergarage. Het is dus ook een echte daktuin'

Een opvallend onderdeel waarvoor Donker Groep eveneens tekent, is de grote binnenplaats op de begane grond, van circa 100 bij 100 meter. Onder de schuin aflopende opening van het gebouw, die het al de bijnaam 'haaienbek' opleverde, kunnen mensen met een sloep naar binnen varen en aanleggen om bijvoorbeeld een terras te bezoeken. De plint van het gebouw is gereserveerd voor zaken zoals cafe's, restaurants, winkels, een sportschool en gezondheidsvoorzieningen. Op het binnenplein, de bouwers spreken van courtyard, is behalve voor horecaterrassen ook nog plaats voor speelvoorzieningen. Volgens Janssen is het binnenplein technisch gezien een daktuin. 'Het ligt op het dak van de onderliggende parkeergarage.'

Contract

Donker Groep tekende een Design&Construct-contract met de bouwcombinatie Vorm-Besix, de ontwikkelaar annex hoofdaannemer. Voor de planuitwerking en uitvoering kan Donker Groep een beroep doen op de diverse eigen bedrijfsonderdelen zoals Donker Design, Donker Groen en Donker Interieur en op de eigen vaste co-makers, zoals een staalconstructiebedrijf dat het frame bouwt waarop de daktuin met flinke plantenbakken komt te rusten. Bij dit project is gekozen voor planten van biologische teelt, in lijn met het bestaan dat wacht na aflevering.

Circulair werken is een belangrijk onderdeel van het duurzaamheidsstreven. Daarom ging Donker Design op zoek naar in herbruikbare materialen. 'Hout of staal dat ergens anders al een keer gebruikt is, kan zo een tweede leven krijgen. Deels zijn we op dit punt geslaagd, deels lukte het niet, omdat het om een groot werk gaat. Benodigde uniforme partijen bleken niet altijd in het gewenste grote volume te vinden.'

Onderhoud

De buitenbeplanting maakt overal een onlosmakelijk deel uit van het groene aangezicht van het Sluishuis. De groenaannemer verzorgt zowel de beplantingskeuze en aanleg als het beheer en onderhoud. Ook op de particuliere balkons. 'Dat staat in het contract dat wij hebben afgesloten en het is ook opgenomen in alle huur- en koopcontracten.'

'Natuurinclusief bouwen kan op verschillende manieren, ook in de meer betaalbare prijsklassen'

Water geven hoeft in elk geval niet. Regenwater wordt opgevangen en komt via een ingenieus volautomatisch doseringssysteem in de juiste hoeveelheid op het juiste moment in alle plantenbakken. Zowel op de balkons als op de grotere oppervlakken, zoals het dak, wordt het regenwater opgevangen. Zodra een plantenbak voldoende heeft, gaat de rest naar een lager gelegen bak of uiteindelijk, net als al het overtollige regenwater van het dak, naar de parkeergarage. Daar wordt het opgeslagen in een reservoir voor als het een langere periode droog blijft. 'Dat moet dan wel een periode van drie tot vier weken achter elkaar zijn. Met het weer van afgelopen zomer heb je het opgeslagen regenwater waarschijnlijk nauwelijks nodig.'

Duinachtig

Alle beplantingskeuzes worden, onderstreept hij, afgestemd op de kenmerken van de omgeving. Zo dient goed rekening te worden gehouden met het enigszins brakke water van het IJ. 'We zijn aangewezen op planten die daartegen kunnen.' Ook is er vaak stevige wind. 'Zodoende kom je dus uit op een wat duinachtige vegetatie. Zeker voor de eilanden, waar de planten in verbinding staan met het IJ-water en die in uitzonderlijke gevallen zelfs kunnen onderlopen. Planten als helmgras en duindoorn zijn hier uitstekende keuzes. Dat geldt ook voor de andere buitenlocaties.'

Op de balkons is plaats voor meer gecultiveerde soorten. 'Wel inheemse soorten die goed in het klimaat gedijen. Je kunt denken aan siergrassen, Salvia of Achillea.' Het beplantingsplan telt naast vaste planten ook nog tal van houtige soorten, hoofdzakelijk meerstammige heesters en bomen. Vooral op de binnenplaats en het dak leveren die een grote bijdrage aan het beeld. Op het laatste trouwens alleen meerstammige heesters. 'Aanvankelijk was er wel de wens om ook op het rooftop-dak bomen te krijgen. Vanwege de winddruk en de toelaatbare dakbelasting bleek dat helaas niet mogelijk.'

Vergelijking

Als hoog appartementengebouw met uitbundig groen op alle niveaus is de vergelijking met de veelgeprezen Trudotoren in Eindhoven snel gemaakt. 'Ik denk dat veel aspecten technisch gezien op elkaar lijken, zeker qua irrigatie en hoe je beplanting aanbrengt in substraat. Maar als je kijkt naar het totaalconcept van Sluishuis, met alles erop en eraan en het maatwerk dat daarbij komt kijken, dan vind je niet gauw een tweede. Het gebouw is totaal niet gangbaar en er is logistiek ook nog eens weinig ruimte.'

'Strenge eisen op het gebied van duurzaamheid? Dit project stijgt er nog bovenuit'

Het op elkaar afstemmen van de bijdragen van uiteenlopende partijen maakt het project volgens hem, meer dan anders, gecompliceerd. 'Alles moet aansluiten op elkaar. Het vergt veel afstemming. Als je ziet hoeveel overleggen we alleen hiervoor al hebben gehad met de aannemer en architect...'

Gemeente

De gemeente zat er volgens hem ook bovenop om zich ervan te vergewissen dat de hoge ambities voor het project zouden worden waargemaakt. 'De gemeente wilde er zeker van zijn dat het gewenste eindbeeld wordt gerealiseerd en in de toekomst standhoudt. Het gaat erom dat het groen niet na een paar jaar verdort, bijvoorbeeld. Door goed naar het assortiment te kijken, zorgen we dat dit niet gebeurt. De planten groeien door. Het wordt op termijn alleen maar mooier.'

Amsterdam staat erom bekend om de eisen op het gebied van duurzaam bouwen net iets uit te willen tillen boven de landelijke minimumeisen. Geen probleem voor het Sluishuis, onderstreept Janssen. 'Bij dit project is er dan ook niet gekeken naar wat er minimaal moet volgens de regels. Er werd gekeken wat de mogelijkheden zijn en of je het beter kunt doen dan voorgeschreven. Zelfs als het om Amsterdam gaat. Hier blijkt duidelijk dat dit kan.'

Het hogere prijssegment is daarbij weliswaar een voordeel, maar dezelfde instelling kan volgens hem ook zijn vruchten afwerpen in de meer betaalbare klasse. 'Niet met alle luxe van dit project natuurlijk. Maar natuurinclusief bouwen, zoals we hebben nagestreefd, kan op meer manieren.' Groene gevels, groene daken en vanzelfsprekend een groene buitenruimte zijn wat hem betreft eveneens haalbare opties voor goedkopere woningen. 'In Utrecht hebben we zelfs een natuurinclusief studentenwoningenproject.'

LEES OOK De groene stad groeit op de daken 22-12-2020 | ARTIKEL 272 sec

LOGIN   met je e-mailadres om te reageren.

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

Tip de redactie