Vul je duurzaamheidsdoelen in met Het Nieuwe Groen

ARTIKEL

BODEM & BODEMBIOLOGIE

MARKT & ACTUEEL

Karlijn Raats, vrijdag 5 april 2024

323 sec

Tweede editie op 27 juni in Kamerik

Het thema van de tweede editie van Het Nieuwe Groen is het geven van invulling aan duurzaamheidsdoelen, waaronder de bekende SDG's (sustainable development goals). Sprekers delen hun praktijkverhalen over duurzaamheid, klimaatadaptatie en de sociale waarde van openbaar groen, waarmee overheden duurzaamheidsdoelen als SDG's kunnen invullen.

Eco-wadi in Mariaheide

'Deze kennisdag, die door Advanta Seeds, DCM,Lageschaar Vaste Planten, JUB Holland en Van den Berk Boomkwekerijen wordt georganiseerd, dient ter inspiratie en om van elkaar te leren', vertelt Peter Laan, commercieel directeur van DCM. 'Bezoekers krijgen informatie en leren best practices kennen over het verduurzamen van openbaar groen, vanuit alle disciplines en over allerlei onderwerpen, van bodem tot gras, van bollen en vaste planten tot bomen.'
Duurzaamheidscoach Vincent van Rijsewijk leidt de dag in; dagvoorzitter Sophie Stravens is de verbindende factor tussen alle lezingen, de sprekers en het publiek. Er worden praktijkcases behandeld over het verticale bos (de gevel van woontoren Wonderwoods), het burgerinitiatief eco-wadi in Mariaheide en de gemeente Aalten, die SDG's toepaste in de uitvraag voor een herinrichting.'

SDG's

Het behalen van SDG's, de 17 duurzaamheidsdoelen van de VN, is niet wettelijk verplicht, maar wordt door opdrachtgevers op steeds grotere schaal ingezet als richtlijn voor meer duurzaamheid in de openbare ruimte. Zo ook door de gemeente Aalten, die acht SDG's formuleerde in de uitvraag voor de herinrichting van de Admiraal de Ruyterstraat-Dijkstraat in 2021. Hieronder vielen onder meer 'klimaatactie', 'duurzame steden en gemeenschappen', 'leven op het land', 'kwaliteitsonderwijs' en 'partnerschap'. In het kader van kwaliteitsonderwijs zette de gemeente Aalten een educatief programma op over duurzame herinrichting; het doel 'partnerschap' werd bereikt door te werken met burgerparticipatie en in een bouwteam. Gertjan Sikking is projectmanager bij de gemeente Aalten. Over het duurzame herinrichtingsproject waarvoor Lageschaar Vaste Planten het beplantingssysteem Prairie Garden leverde, zegt hij: 'We hebben bij alle ontwerpstappen, producten en leverancierskeuzes afgewogen wat het effect daarvan op deze duurzaamheidsdoelen was. De acht SDG's werkten daarbij als goede handvatten in het hele project.'

Gertjan Sikking, projectmanager bij het duurzame herinrichtingsproject van de gemeente Aalten

Gezondere leefomgeving

'Met openbaar groen schiet je vrijwel altijd raak als het gaat om het halen van duurzaamheidsdoelen', zegt Gert-Jan Koopman, ecologisch adviseur bij Natuurpro en het collectief Heem. 'De voordelen van bomen, heesters, vaste planten en bloembollen zijn inmiddels breed bekend: klimaatadaptatie door het vasthouden van regenwater en tegengaan van hittestress, biodiversiteit, stijging van de vastgoedwaarde. Als er mooie vaste planten en bloembollen in de bermen staan, kampt een gemeente met minder zwerfvuil, waardoor de onderhoudskosten lager zijn. Maar groen leidt ook aantoonbaar tot verbetering van de gezondheid en het welzijn van mensen. Groen werkt rustgevend. Het schijnt ook te zorgen voor een verhoogde aanmaak van witte bloedlichaampjes, die een grote rol spelen in het gezond houden van het menselijk lichaam.'

Gert-Jan Koopman van [LINK GIP 28177]GreenPro[/LINK]/Heem ontwikkelde met Natuurpro-partner JUB Holland het Bonte Berm-concept.

Gesloten grondbalans

'Vaste planten, bloembollen, kruidenvegetatie en bomen dragen allemaal bij aan duurzaamheid. Maar succesvol openbaar groen begint bij de standplaats, en een goede bodemkwaliteit is daar een onderdeel daarvan', zegt Laan over de groene maatregelen. 'Als de bodem niet goed is, kun je er de beste kwaliteit vaste planten, bollen en bomen in zetten, maar dan slaan ze niet goed aan. Grond van hoge kwaliteit, goed drainerend en met een rijk bodemleven en rijke bodembiologie, hoeft niet per se voor elk project nieuw aangevoerd te worden, zoals gemeenten vaak standaard doen of wordt voorgeschreven door adviesbureaus. Een vorm van duurzaam werken is een gesloten grondbalans. Dit houdt in dat de bestaande grond, mits geschikt, wordt opgewaardeerd tot het vereiste kwaliteitsniveau om opnieuw te kunnen worden toegepast. De duurzaamheidswinst is evident: het scheelt een afvoerstroom en je bespaart op transport en daarmee op CO2-uitstoot.'

Joris van Tol van DCM spreekt op Het Nieuwe Groen over de gesloten grondbalans.

Vaste planten

Het SDG 'duurzame steden en gemeenschappen' is door de gemeente Aalten ingevuld met vergroening en verbetering van de bereikbaarheid en verkeersveiligheid. Lageschaar Vaste Planten leverde de vaste planten voor het project. Marten Lageschaar: 'Wij kweken 1.300 soorten vaste planten voor de professionele markt, biologisch gekweekt en SKAL-gecertificeerd. In Aalten is Prairie Garden, ons meest klimaatadaptieve beplantingssysteem, toegepast. In het maatwerk voor het project is rekening gehouden met alle wensen en met uitdagende locatie-omstandigheden, zoals schaduw of plantvakken in smalle stroken. De beplanting voldoet aan de eisen wat betreft klimaatbestendigheid, weinig onderhoud, ondersteuning van de biodiversiteit en beleving in de vorm van kleur en textuur. Vaste planten dragen ook bij aan een gezondere, rustigere leefomgeving. Een echtpaar had de gemeente zelfs geschreven dat ze elke dag blij werden als ze naar buiten keken - een positieve reactie als graadmeter van de impact van groen op mensen.'

'Een echtpaar had de gemeente geschreven dat ze elke dag blij werden als ze naar buiten keken'

Meer biodiversiteit

Onder het doel 'leven op het land' valt de bescherming en vergroting van ecosystemen en biodiversiteit. In de gemeente Aalten gebeurde dit door het vergroenen van straten met bloemenstroken en het plaatsen van nestkasten. Koopman van Heem ontwikkelde met Natuurpro-productpartner JUB Holland het Bonte Berm-concept. Een Bonte Berm bestaat uit bloembollen en inheemse kruidenvegetatie. Koopman: 'Mensen vinden het prachtig om bermen al vroeg in het jaar in bloei en kleur te zien komen, als alles nog een beetje troosteloos is. De eerste krokussen, de eerste hommelkoninginnen en citroenvlinders maken mensen vrolijk.' Lenneke Kaptein van JUB Holland voegt daaraan toe: 'We krijgen regelmatig feedback van tevreden burgers, die foto's maken van bloeiende bollen en die naar de gemeente sturen.'
In de Bonte Berm neemt kruidenvegetatie het stokje over van de bloembollen. Dat vergt soms uitleg aan bewoners, die het beeld als rommelig kunnen ervaren. Koopman: 'Wij monitoren de effecten van de Bonte Berm op de toename van de biodiversiteit met de Heem-applicatie; dat doen we in het voorjaar, de zomer en het najaar. We adviseren gemeenten om bij een van deze rondes burgers te laten meelopen, zodat we hen kunnen uitleggen wat ze in de openbare ruimte zien. Een vegetatie van inheemse bloemen is niet alleen goed voor de biodiversiteit, maar ook voor het klimaat. Een laag inheemse kruiden van 25-30 cm neemt veel meer warmte op dan een kortgemaaid gazon en houdt tegelijkertijd water vast, zodat de bodem minder uitdroogt. Daarnaast is zo'n laag een voedingsbron en toevluchtsoord voor insecten en andere kleine dieren. Die kunnen zo'n kruidenlaag goed gebruiken, want het gaat slecht met de biodiversiteit. Sinds 1970 is de populatie vogels, zoogdieren en amfibieën met 70 procent afgenomen en het aantal vliegende insecten met ruim 75 procent. Soms plaatsen we informatieborden met uitleg en verwachtingen over de Bonte Berm, want een voorwaarde voor succes van duurzaamheid is draagkracht onder bewoners.'

'Een van de voorwaarden voor succes van duurzaamheid is draagkracht onder bewoners'

Klimaatadaptatie

Waterberging en regenwaterafkoppeling van het riool speelden een belangrijke rol bij de herinrichting van de Admiraal de Ruyterstraat in Aalten. Hiermee vinkte de gemeente de SDG-box 'klimaatactie' af. In de bermen werden infiltratiekratten geplaatst, die regenwater opvangen en vasthouden. Regenwater van het verharde oppervlak werd afgekoppeld van het riool en wordt nu opgevangen in infiltratievelden, of in wadi`s direct in de grond geïnfiltreerd.
Job Steunenberg van Advanta deelt tijdens Het Nieuwe Groen zijn praktijkervaring met een eco-wadiproject in Mariaheide. Steunenberg: 'Alles komt hier samen: natuur, biodiversiteit en infiltratie van regenwater. Het projectgebied draagt ook bij aan de sociale opgave, want het is nu een groene wandel- en ontmoetingsplek, ontstaan uit een burgerinitiatief. Door een eigentijdse invulling met kruiden en veldbloemenmengsels hebben we hier nieuwe natuur geschapen binnen bestaand openbaar groen.' Advanta bespreekt op de kennisdag de bijdrage die nieuwe natuur kan leveren aan duurzame steden en gemeenschappen, SDG nummer 11. Ook het eco-wadiproject is een mooi voorbeeld van wat constructief partnerschap kan bewerkstelligen: SDG nummer 17. 'Zonder intensieve samenwerking tussen bewoners, overheid en bedrijfsleven was zoiets niet van de grond gekomen', stelt Steunenberg.

Job Steunenberg van Advanta spreekt tijdens Het Nieuwe Groen over het maken van nieuwe natuur.

Verticaal bos

De aanleg van een verticaal bos is een van de meest innovatieve benaderingen van stedelijk groen. Vaste planten, heesters en complete bomen krijgen een plek op balkons van grote woontorens, zoals de Trudotoren in Eindhoven en Wonderwoods in Utrecht. In de sessie over verticaal bos staat Wonderwoods centraal. Leo van Dalen van Koninklijke Ginkel Groep vertelt over de technische aspecten en voorbereidingen; Rob Linkels van Van den Berk Boomkwekerijen zoomt in op de selectie van de meer dan 280 bomen die voor dit project zijn geleverd. Elise van den Elsen van Van den Berk Boomkwekerijen: 'Dit relatief nieuwe concept is een spannend onderwerp voor veel mensen; er zijn veel vragen over de aanleg, de veiligheid, het onderhoud en de kosten. Het verhaal van de goed doordachte en onderzochte ontwerpoplossingen, de gedegen voorbereiding en de professionele aanleg en het onderhoud moet goed overgebracht worden. Wij hebben de risico's van verticaal groen vooraf in kaart gebracht en maatregelen genomen om die weg te nemen, bijvoorbeeld door te kweken op airpot om een verplantshock te voorkomen. Dit is een pot met gaten aan de zijkant, waarbij de uitstekende wortels telkens worden gesnoeid en de boom een dicht vertakte wortelkluit maakt. Hierdoor heeft de boom minder last van stress bij het verplanten. Om de kans op aanslaan en groei verder te vergroten, zetten we de bomen in een afgestemd groeimedium, dat genoeg water vasthoudt, maar ook weer niet te veel. Verticale bossen vormen een belangrijke meerwaarde voor de toekomst van de openbare ruimte. In dichtbebouwde steden, waar vaker de hoogte in wordt gebouwd, is gebrek aan ruimte voor groen. Verticale bossen leveren daar baten als demping van het stadsgeluid, bescherming tegen wind, fijnstofafvang, biodiversiteitsvergroting, verkoeling en schaduwvorming. Bovendien geeft een verticaal bos een enorme esthetische meerwaarde aan een stad.'

Leo van Dalen van Koninklijke Ginkel Groep over het verticale bos Wonderwoods, waarvoor Van den Berk de bomen selecteerde

Lageschaar voegt daar nog aan toe dat - naast verticale bossen - ook daktuinen zinvolle methodes zijn voor duurzaam ruimtegebruik, om hittestress tegen te gaan, water te bergen en fijnstof af te vangen. Het collectief concludeert eensluidend: 'De duurzaamheidsbaten van groen zijn enorm, vooral voor klimaat en gezondheid, ook al kan daar niet altijd een financieel winstkaartje aan gehangen worden.'

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie