Risicovol spelen: een must voor de ontwikkeling van kinderen |
|
|
|
|
| Anneke Hoppenbrouwer,
donderdag 3 april 2025 |
 |
| 179 sec |
Klimmen in bomen, balanceren op een smalle rand, rennen over ruig terrein - voor kinderen voelt het als avontuur, voor volwassenen soms als een risico. Maar juist dát risico is essentieel. Door grenzen te verkennen en uitdagingen aan te gaan, ontwikkelen kinderen zelfvertrouwen, motorische vaardigheden en een scherp inschattingsvermogen. Toch maken we de speelomgeving steeds veiliger, uit angst voor ongelukken. Maar is dat wel zo verstandig? Het vermijden van risico's kan juist averechts werken. Hoog tijd om het belang van risicovol spelen opnieuw onder de loep te nemen.
 |
Als ik terugdenk aan speelmomenten uit mijn jeugd die het meest zijn bijgebleven, dan gaat het bijvoorbeeld om die hele hoge klimboom op de camping. Een grote den waarvan de takken gemaakt waren om hoger en hoger te gaan zodat je vanuit de top mooi uitzicht had over de tenten op het veld. Toen ik jaren later, inmiddels zelf moeder, weer onderaan die boom stond, zag ik opeens de risico's. Wat als... Toch ben ik mijn moeder heel dankbaar dat ze mij die ervaring van ultieme vrijheid heeft laten beleven, zonder mij angst in te praten. Dit heeft mij zelfvertrouwen gegeven. Vertrouwen in mijn fysieke kracht en inschattingsvermogen.
 | | Glijden |
|
|
|
|
Het toelaten van risicovol spel werkt preventief positief op de mentale en fysieke gesteldheid
| |
|
Spelen is niet alleen 'voor de leuk'. Het is van wezenlijk belang voor de ontwikkeling van ieder mens. Kinderen nemen uit zichzelf risico's, dat hoort bij de natuurlijke drang om te ontdekken, te leren, grenzen te verleggen, kortom: bij het opgroeien. En aan ons als volwassenen (ouders/verzorgers/omgeving) is het om dat juist te stimuleren. Iedereen heeft het erover dat het goed is om 'fouten' te maken, daar leer je van. Maar als het om onze kinderen gaat, ontnemen we ze vaak de kans om die grenzen te ontdekken. Want wat als... Maar eigenlijk schuilt er een groter gevaar in het ontnemen van die kansen op risicovol spel. Dit kan er juist voor zorgen dat kinderen angstig worden en een grótere kans hebben om de verkeerde keuze te maken in een risicovolle situatie. En deze negatieve effecten wegen, ook in latere levensfasen, eigenlijk veel zwaarder. Het toelaten van risicovol spel werkt dus preventief positief op de mentale en fysieke gesteldheid.
Risico of gevaar?
De crux zit hem in het verschil tussen risico en gevaar. Want is iets nou echt levensgevaarlijk of is er alleen kans op een kleine verwonding? Het Kenniscentrum Letselpreventie maakt in haar omschrijving van risicovol spelen duidelijk wat het verschil is:
Een gevaar is een rechtstreekse dreiging waarop je zelf weinig invloed kunt uitoefenen. Dus zodra kinderen de risico's niet kunnen inschatten of niet de vaardigheden hebben om ermee om te gaan, dan zijn kinderen in gevaar.
Een risico heeft te maken met de káns dat iets niet goed kan gaan. Een kind kan in deze situatie zelf een keuze maken om een risico te nemen of niet. Ze maken zelf een afweging om hun grenzen te verleggen. Kinderen oefenen met het omgaan van risico's op hun eigen tempo en niveau.
Bij risicovol spelen kunnen kinderen dus bewust een risico nemen en zij zullen van nature meestal het risico pas aangaan als ze hier klaar voor zijn. Af en toe is de inschatting niet helemaal goed, met een schaafwond of botbreuk tot gevolg. Of iets een gevaar of risico is, hangt af van de leeftijd en ontwikkelingsfase van een kind. Als een kind de risico's nog niet zelf kan inschatten, omdat het daar de vaardigheden nog niet voor heeft of omdat de risico's voor het kind niet zichtbaar zijn, is het als volwassene wel belangrijk om in te grijpen.
 | | Slingeren |
|
|
|
|
Er schuilt een groter gevaar in het ontnemen van de kansen op risicovol spel
| |
|
Ruimte voor uitdagende inrichting
De mogelijkheden voor kinderen om buiten vrij te kunnen spelen zijn afgenomen. Er zijn minder 'rommellandjes' voor vrij spel, de auto is steeds dominanter geworden, ouders houden meer toezicht en strenge richtlijnen zorgen voor minder uitdagende speelplekken. Het is aan ons als ontwerpers om een buitenruimte vorm te geven waarin kinderen weer meer de kans krijgen al spelend te leren, hun grenzen te verleggen en steeds zelfstandiger te worden. Het nemen van risico's hoort daarbij. Waarbij het met name gaat om het maken van onderscheid in aanvaardbare risico's en niet aanvaardbare risico's. En nog belangrijker: te onderscheiden welke risico's een kind, afhankelijk van zijn of haar leeftijd, zelf kan of zou moeten kunnen inschatten en welke niet. Vanuit OBB spelmakers + ruimtedenkers helpen wij graag bij het opstellen van een afwegingskader of risicoanalyse én bij het ontwerpen van een buitenruimte waarin kinderen weer de vrijheid ervaren om zelfstandig te ontdekken waar hun grenzen liggen en waar ouders hun kinderen die vrijheid weer durven en willen geven.
|
|
Of iets een gevaar of risico is, hangt af van de leeftijd en ontwikkelingsfase van een kind
| |
|
Risicovol Spelen Congres
Tijdens de BOSSdag op 25 maart, sprak Martin van Rooijen van 'De Blauwe Ton' over het belang van Risicovol spelen. Martin van Rooijen is pedagoog en gepromoveerd aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Hij doet onderzoek naar de meerwaarde van risicovol spelen voor kinderen en de dilemma's die professionals en andere opvoeders ervaren bij het faciliteren hiervan. Via het Collectief Risicovol Spelen is veel achtergrondinformatie te vinden. Ben je enthousiast over dit onderwerp en denk je graag mee over mogelijkheden, kom dan op 23 mei naar het Risicovol Spelen Congres met als thema "Hoe kan het wél?".
 | | uitdaging: 2+12+20+82 jaar |
|
|
| LOGIN
met je e-mailadres om te reageren.
|
|
|
| Er zijn nog geen reacties. |
Tip de redactie
|
