Gebruikerstest: Zorgeloos grasknippen rond bomen en auto's met een reciprocateur

ARTIKEL

Broer de Boer, donderdag 13 augustus 2020

601 sec

Boombast en auto's zijn veilig bij de reciprocateurs zoals Sight Landscaping ze testte

In dit artikel maakt u nader kennis met vijf reciprocateurs. Dit is een geweldarm handgereedschap dat gras en ongewenste kruiden rond obstakels en op straatstenen verwijdert. Hier geen stugge maaidraad die gemakkelijk tere boombasten beschadigt, maar een draaiend en knippend mechanisme dat bovendien geen steentjes lanceert.

Met bosmaaiers en (gras)trimmers kan een - te - fanatieke hovenier behoorlijk wat maaischade aanrichten aan obstakels. Een reciprocateur daarentegen vermindert de kans op schade aanzienlijk. Steentjes en afval spatten bij aanraking minder ver of totaal niet weg. Dat komt doordat het maaiende - of eigenlijk knippende en draaiende - gedeelte veel rustiger loopt. De redactie benaderde enkele weken geleden verschillende fabrikanten. Hen werd gevraagd hun reciprocateur aan een hoveniersbedrijf te leveren om hem daar te laten gebruiken en testen. Sight Landscaping is een landelijk opererend groenbedrijf dat er wel oren naar had om dit handgereedschap te testen. Op een vroege ochtend spoedden wij ons naar de Amersfoortse wijk Schothorst. Daar vierden medewerkers van de vestiging Harderwijk van Sight Landscaping hun lusten bot op een parkeerplaats met overgroeide grasbetonstenen.

Bij correct gebruik kun je met deze reciprocateurs geen schade kunt aanrichten aan auto’s

Leveranciers en werking

De professionals en stagiairs van Sight Landscaping hadden op dat moment al meer dan een week met deze vijf accu aangedreven machines gewerkt. Nu was het tijd voor een fotosessie en informatieverzameling; daarna moesten de machines weer terug naar de leveranciers. Dat waren Stierman de Leeuw (Ego), Stihl, Husqvarna, Makita en Pellenc. Stad + Groen had aan de fabrikanten gevraagd om de knippers te monteren op een accumachine, maar in de praktijk werkt dit natuurlijk ook op een fossiel aangedreven machine. Een aardige doorsnede van de markt, dus.

Zo'n accumachine moet je je als volgt voorstellen: het frame van de bosmaaier/trimmer is voorzien van een speciaal, vast opzetstuk, dat uit twee draaiende kransen met mespunten bestaat. Zo'n krans heeft een doorsnede van circa 30 cm. Het ondermes draait in contrarotatie langs een bijna even groot bovenmes en knipt als het ware gras en onkruid weg. Sommige fabrikanten noemen zo'n schijf dan ook een knipschijf. Verschillen hierin bestaan onder meer in de vorm, de lengte, de dikte en het aantal tanden. Bij enkele machines verschilt het aantal tanden tussen boven- en ondermes. Dit geeft een soort oscillerende werking, die invloed heeft op het maaigedrag. Zie voor de technische specificaties tabel 1.

'Het opzet stuk bestaat uit twee draaiende kransen met mespunten'

Ergonomie

Zo'n accu-aangedreven knipkop aan een machineboom is in de handen van een professional natuurlijk iets anders dan bij een particulier die er even mee bezig is. Toch zet voorman Willem Berghorst, voordat de klus op de bijna lege parkeerplaats en de fotosessie starten, de puntjes nog even op de i. De mannen treden aan en hij adviseert: 'Een bijbehorend draagharnas moet je goed aantrekken. En de kunststofplaat waar je het oog aan van de machine in haakt, hoort niet langs je dij te hangen, maar op je bovenbeen. Als die plaat goed zit, kan ik aan de slijtage van je werkbroek zien of je hem wel op de goede plek draagt!' En zo geeft hij meer tips. Aan de hand van het bijgeleverde, Stihl X-treem draagharnas maakt hij duidelijk hoe het op de schouderbladen, rug en heupen moet rusten. 'Als je het zo doet, blijf je rechtop staan, want een maaier heeft altijd de neiging naar voren te leunen en dat is slecht voor je rug. Dit harnas dwingt je dus in de juiste houding.' Er liggen twee types klaar die een beugel aan de machineboom hebben om de kop te besturen. Deze zijn alleen voorzien van een eenvoudige draagriem. Het gaat om de reciprocateurs van Ego en Husqvarna. Berghorst geeft aan dat het voor de goede werking van een reciprocateur belangrijk is dat je zowel het harnas, de draagriem als de stuurboom zo afstelt dat de knipkop horizontaal en zo vlak mogelijk op de bodem rust. Bij één lange medewerker van Sight Landscaping zien we dat dit maar met moeite gaat. De boom van deze machine is helaas te kort voor hem! Een van de Sight medewerkers meldt dat je soms makkelijker met een professioneel draagharnas werkt voor langdurige klussen en soms makkelijker met een beugelmachine als je snel even iets moet doen. Dit aspect heeft in de selectie dan ook geen rol gespeeld, omdat alle fabrikanten allebei de machines kunnen leveren.

De tekst gaat verder onder de foto.

Husqvarna leverde een beugeltype voor de test. Van Ego werd zowel een beugeltype als een exemplaar met stuurboom en ruggedragen accupakket getest.
P Dicht bij de trottoirband maaien kan ook. Let op de gehoor- en gezichtsbescherming die de medewerker draagt.

'Rotherrie'

Maar voordat het feest begint, krijgen we nog een leuke discussie onder de mannen over het dragen van oor- en gezichtsbescherming. Accumachines associëren we natuurlijk met 'milieuvriendelijk en stil'. Alle machinebomen zijn bestickerd met dwingende gebruiksadviezen van de fabrikant. En overal staat op dat beide verplicht zijn. Einde discussie? Eén van de medewerkers vindt het maar onzin om gehoorbescherming te dragen. Een ander weerspreekt dit. Hij weet te vertellen dat één van de machines een 'rotherrie' maakt; dat gebeurt op als je hem een beetje te schuin houdt langs de trottoirbanden. Een ander merkt op dat hij in de vrije natuur, zoals hier op de parkeerplaats, geen hinder heeft van lawaai. In nauwe, galmende stegen gebruikt hij echter toch echt gehoorbescherming bij de reciprocateur. Geluidloos zijn deze machines in elk geval niet. Een ander puntje is natuurlijk de wegspattende steentjes, wat bij dit gereedschap niet mag voorkomen. Dat gebeurt dus ook maar zelden; het veiligheidsscherm bij de kop is vooral bestemd voor de gebruiker. Alleen de machine van Pellenc wil nog weleens een steentje grijpen en wegslingeren, zal blijken. 'Als je werken met de reciprocateur vergelijkt met werken met een maaidraadkop, zie je dat de eerste helemaal geen schade geeft. Als de omstandigheden het toelaten, durven we rustig tussen de spoiler van een auto en de trottoirband te maaien. Met een draadtrimmer doe je dat echt niet. Ik denk dat je bij correct gebruik met deze reciprocateurs geen schade kunt aanrichten aan auto's', meent Berghorst. 'Dat komt natuurlijk ook doordat het een mechanisme is dat eigenlijk knipt, een soort ronddraaiende vingerbalk, die vergeleken met een trimmer maar heel langzaam ronddraait, zo'n 450 - 500 toeren per minuut. Een trimmer haalt algauw circa 2000 toeren en de top van het maaidraadje haalt extreem hoge snelheden.'

De grove tanden van de Pellenc pakken nog weleens een steentje.

Onderhoud

Berghorst wijst op de vertragingskasten die voor deze bijzondere elektrische machines gemaakt zijn. Soms zijn die heel compact, soms zit de vertragingsunit dicht bij de motor; dit speelt natuurlijk een rol bij de balans van dit handgereedschap. Bij Makita is de vertragingskast vrij fors uitgevallen. De professionals maken de opmerking dat ze hier allerhande onderdeeltjes zien zitten die demonteerbaar zijn en dus los kunnen gaan zitten. 'Losse onderdeeltjes kunnen kapotgaan en als je ze moet vervangen, kan dat veel geld kosten', zegt de professional die met deze machine werkt. De accumachines hebben overduidelijk een punt waar je de overbrenging/vertragingskast kunt smeren. De messen hoeven, net als bij E-heggenscharen, niet gesmeerd te worden. 'Wel moet je de messen van een reciprocateur bijslijpen als je er een hele dag mee gewerkt hebt', merkt Berghorst op. 'Dat vermindert de wrijving. Ze worden dan minder heet en je verkleint daardoor de kans dat er een tand afbreekt. Ik adviseer om de messen een- à tweemaal daags met een ontharser te behandelen, net als bij een heggenschaar.'

'De messen moeten een- à tweemaal daags met een ontharser behandeld worden'

Geen echte uitblinkers

De medewerkers leven zich met de machines uit op de parkeerplaats. Een drone vliegt over voor opnames en de fotograaf doet zijn best om een en ander vast te leggen. Op dat moment spreken voorman Willem Berghorst en projectleider Chris Heberle zich uit: er is geen echte uitblinker aan te wijzen. Wel constateren ze dat Pellenc wat betreft zijn reciprocateur niet erg bij de tijd is gebleven. Deze machine produceert vrij veel lawaai voor een elektrisch apparaat. Daar staat weer tegenover dat over het accupack heel goed is nagedacht. Met een lang snoer, een beugel om hem rechtstandig neer te zetten en met de capaciteit zit het wel goed. Daarnaast moet je met deze machine net iets voorzichtiger zijn dan met de andere om het stamlot af te maaien zonder de bast te beschadigen. 'Anders kan het de baas zomaar 250 euro boeten kosten per beschadigde boom', sipt één van de professionals. Maar uiteindelijk zal blijken (zoals vermeld in tabel 2) dat de Stihl opgeteld de meeste sterren kreeg en dat de medewerkers van Sight Landscaping hem daarmee het hoogst waarderen. De Pellenc kreeg totaal de minste sterren. Misschien is de tijd rijp om deze machine nog eens terug te leggen op de tekentafel?

Bij correct gebruik kun je zonder veel risico's dicht bij geparkeerde auto's werken.

Het beugeltype

Een in een harnas gedragen machine met stuurboom werkt veel prettiger. Over de geteste machines die zijn uitgevoerd met een beugel kun je verschillend denken. Husqvarna stelde zijn machine in beugeluitvoering beschikbaar, maar kan ook een machine leveren met een stuurboom en een ruggedragen accupakket. Ego gaf de medewerkers de kans om zowel een machine met een beugel als met een stuurboom te testen. 'Zo'n beugelmachine maakt het veel gemakkelijker om even langs de aandachtspuntjes van de schouw te gaan', merkt Berghorst op. 'Je pakt hem heel gemakkelijk uit de werkbus. En je kunt er handiger mee manoeuvreren, door de kop links- of rechtssnijdend te houden in plaats van horizontaal. Maar die beweging hou je niet een hele dag vol.' Er zijn overigens voor een professional geen argumenten te vinden om zo'n machine met beugel als 'onwerkbaar' te betitelen. Bij het uit de werkbus halen van de machines ontdekten we ook nog een leuk puntje aan de messen. Stihl krijgt een dikke plus voor een veilige beschermrand die je over de messen kunt aanbrengen. De meegeleverde bescherming van Makita en Husqvarna was van mindere kwaliteit. Waar de Pellenc wat langere grovere tanden heeft die nog weleens de grasbetonblokken raken, heeft Makita erover nagedacht om de bewegende tanden zo weinig mogelijk met het wegdek in aanraking te laten komen. De ondertanden zijn halvemaanvormig uitgevoerd, wat sowieso de wrijving van de messen vermindert. Daardoor raakt ook een veel kleiner deel de bodem. Als de tanden de bestrating raken, blijven ze altijd scherp genoeg om hun snijdend werk te doen. Ook komen er door de halvemaanvorm moeilijker steentjes tussen de tanden die kunnen wegspringen.

'Dit werk, in al zijn simpelheid, blijft vakwerk'

Vermogenskeuze

Een andere feature is het vermogen. Bij enkele machines zien we op het handvat de mogelijkheid om vermogen bij te schakelen in een zwaar gewas. Er is zelfs een machine met een instelling waarbij dit dynamisch gebeurt: als het gewas zwaarder wordt, geeft hij meer vermogen af. 'Wel aardig gevonden', zegt één van de professionals smalend, 'maar wij werken eigenlijk altijd in zware gewassen, zodat de schakelaar altijd op vol vermogen staat.' Dat betekent ook dat de accu's sneller leeg zijn en dat er bijgeladen moet worden. Dit werk, in al zijn simpelheid, blijft vakwerk. Een simpele bediening is ook wenselijk voor stagiairs en hen die afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Die keuzemogelijkheid voor het vermogen maakt de machine in al zijn simpelheid voor sommigen toch weer complex. 'Met al die knopjes', zoals een stagiair verzucht.

Knoppen om het vermogen te kiezen, zodat je de accu kunt sparen. In de praktijk zet men die vaak op vol vermogen.

Overschatting accucapaciteit

Voor het testen hadden we afgesproken de accucapaciteit van de verschillende machines buiten de discussie te houden. Toch wil ik hierover iets vermelden. Bij de medewerkers valt het volgende te beluisteren: 'Verkopers overschatten de capaciteit van de machines op dit gebied, de één wat meer dan de ander.' Projectleider Chris Heberle vertelt daarop een leuke anekdote. 'Soms schuwen vertegenwoordigers niet om de kwaliteit van hun product te bewijzen. Eén van hen beweerde dat je met een tractor over zijn accu's kon rijden. Dat deden we in zijn bijzijn dan ook. Een ander demonstreerde bij zijn eigen auto dat je de kop van zijn reciprocateur rustig tegen een autoband kunt houden. Zowel de accu, die wegsprong en intact bleef, als de band bleven onbeschadigd.'

'Stihl heeft opgeteld de meeste sterren'

De einduitslag

Zeven werkploegen van twee man werkten uiteindelijk een hele werkdag met alle reciprocateurs om het gebruik ervan te testen. Ze hadden opdracht om de machines na afloop op basis van een vragenlijst te beoordelen. Ook konden ze zowel positieve als tegenvallende ervaringen op papier zetten. De eindbeoordeling werd door Sight Landscaping samengevat in tabel 2.

Opmerkingen medewerkers

Enkele opvallende en spontane reacties, gerubriceerd per machine:

Stihl onkruidknipper:
'Een heel fijne machine, die overal goed bij komt, zonder wegspringende steentjes en hij haalt veel onkruid weg: een aanbeveling in hoofdletters!' Een ander noemt hem: 'zeer geschikt voor parkeerplaatsen en veelzijdig inzetbaar en een aanvulling op handgereedschap op locaties met auto's en waar het risico op overlast bestaat door losliggende stenen of ander materiaal. Een goed alternatief dus op bestrating als een draaiknop met maaidraad onveilig is.' 'Het is aan te raden met rugaccu's te werken', schrijft een ander die deze beugelmachine gebruikte.

Stihl heeft goed over de bescherming van de messen nagedacht.

Ego:
Van Ego waren er twee machines beschikbaar, de beugelversie en een versie met een stuurboom. Enkele reacties: 'Geen fijne machine. Hij geeft veel vonken af bij contact met bestrating en misschien vergroot dit de slijtage aan de messen. Bij navraag met de fabrikant zou dit inherent aan wrijving tussen metaal en bestrating en zou dit geen effect hebben op de levensduur van het blad. De versie met stuurboom is een stuk gebruiksvriendelijker dan die met handvat.' Ook een ander vindt: 'de versie met beugel niet prettig werken. Die met de stuurboom kan ermee door. Bij de versie met stuurboom valt het messenblad bij een zware belasting regelmatig stil.' Bij navraag blijkt dat de geleverde test-reciprocateur direct uit de showroom kwam waarbij de bladen voor het visuele aspect zwart waren gespoten. Door wrijving wordt de verf warm en plakkerig, waardoor de bladen vastlopen.

Je ziet hier duidelijk het verschil in tanden bij het onder- en bovenblad van de Ego.

Husqvarna reciprocateur:
Dit Zweedse bedrijf leverde voor de test een exemplaar met een beugel. Ook hier schrijft een medewerker: 'Minder prettig in gebruik door handvat i.p.v. stuurboom.' En een ander noteert genuanceerder: 'Met een stuurboom en tuigje verdient aanbeveling vanwege een ergonomische werkhouding. Deze versie met handvat is leuk voor de particulier!' Of een andere persoonlijke mening: 'Zonder tuigje en met handvat vind ik hem ongeschikt, de kop is vrij zwaar en je hangt daardoor voorover.' Husqvarna gaf naderhand aan bewust een beugelversie voor de test te hebben gekozen vanwege het gebruiksgemak. Het is goed te weten dat Husqvarna ook een uitvoering met rugaccu's heeft.

'Goed te weten dat Husqvarna ook een uitvoering met rugaccu's heeft'

Pellenc Citycut:
Van de vijf geteste aanbieders is Pellenc al het langst op de markt. Vrij algemeen zijn de bevindingen over de Pellenc dat hij een nogal grote vrije hoek heeft tussen de tanden. Daardoor is de machine vatbaar om in stenen en ander materiaal te happen. 'Vrij lawaaierig', noemt een ander hem. Iemand geeft hem zelfs de veroordeling: 'Ik vind hem persoonlijk niet geschikt om bestrating te maaien. Het accupakket is zeer goed.' Die laatste opmerking hoorden we als redactie regelmatig bij het maken van deze reportage. De leverancier gaf naderhand aan blij te zijn met de feedback van Berghorst en zijn medewerkers aangaande de in hun ogen te grote tanden met veel open ruimte.

De tekst gaat verder onder de foto.

Bij Pellenc wordt het accupack met algemene stemmen als superieur beschouwd.

Makita onkruidschaar:
Van dit merk weten we dat het 18 V-accu's produceert waarop een heel assortiment handgereedschap werkt, tot elektrische kruiwagen aan toe. Wat noteren de Sight Landscaping-medewerkers? 'De twee 18V-accu's zijn snel leeg; het is een goed bruikbare machine. Je moet de kop erg schuin houden op bestrating waardoor slijtage aan het blad ontstaat.' Een tweede opmerking komt op hetzelfde neer: 'Je komt net niet diep genoeg, waardoor je niet kort genoeg met het snijvlak op de bestrating komt.' Een ander schrijft: 'Er zitten veel knopjes aan voor een SROI'er.' Daarmee doelt hij misschien op de vermogenskeuzeregelaar. Het gebruik hiervan kan een stagiair in het begin wat hoofdbrekens kosten.

Makita gaf de tandjes van het ondermes een bijzondere, halvemaanachtige vorm. De schroef voor smeerolie is duidelijk herkenbaar.

Algemeen

Ik denk dat het verstandig is geen absolute conclusies te verbinden aan bovenstaande opmerkingen. Een juist gebruik van de machine, de afstelling van het maaiharnas en de stuurboom kunnen misschien enkele kritiekpuntjes verhelpen; daarin ligt een mooie taak voor producenten en begeleiders. Opvallend is dat niemand van de testploeg opmerkingen maakt over het werken rondom obstakels en het afmaaien van stamlot: geen negatieve en geen positieve. Geen bericht, goed bericht, ligt dus in de lijn der verwachting. Navraag bij Heberle en Berghorst leert dat de ervaringen hiermee positief zijn. Zij kunnen het weten: Sight Landscaping werkt al enkele jaren met een Pellenc-reciprocateur!

Ideaal om het jonge stamlot te verwijderen

Microplastics tot slot

Door de afgifte van microplastics vormt maaidraad ontegenzeggelijk een belastende milieufactor. Jaarlijks komen er tonnen van dit materiaal in de leefomgeving terecht. Er zijn initiatieven geweest zoals bio-afbreekbaar maaidraad, maar ook dit kent beperkingen. Een verbod op het gebruik van traditioneel maaidraad is nog niet aan de orde; toch kunnen gemeentes gevoelig worden voor argumenten om hiervoor alternatieven te gebruiken. Dit kan fabrikanten stimuleren om hun reciprocateurs verder door te ontwikkelen. Ook het verwijderen van de voedingsbodem op stedelijk straatwerk is een uitstekend alternatief om de groei van ongewenste kruiden in te perken.

Schade is substantiële kostenpost

Projectleider Chris Heberle greep zijn kans om deze vijf reciprocateurs te beproeven, mede omdat Sight Landscaping, zoals hij zegt, veel meldingen krijgt van schade aan auto's door het gebruik van maaidraad. 'Het is zelfs een substantiële kostenpost, die overigens niet uitsluitend door wegspattende steentjes van bosmaaiers veroorzaakt wordt. Wij trachten al jaren deze kostenpost te verminderen. Reciprocateurs kunnen daarbij een rol spelen. We hebben namelijk al enkele jaren ervaring met de reciprocateur van Pellenc, de fabrikant die ze introduceerde op de markt. Vermindering van de schade aan auto's in woonwijken waar we het onderhoud doen, weegt op tegen de iets langzamere manier van werken. We vonden het al een ideale machine in woonwijken, in kleine hoekjes en rond bomen.' Als projectleider is Chris altijd in voor het uitproberen van nieuwe ontwikkelingen. Zo zette hij eerder de ervaringen met het gebruik van elektrische voertuigen en onkruidstomers op een rij. Nu runt hij een project in Amersfoort. Daar zijn de afvalcontainers in een industriële omgeving en in een park waar men kan wandelen voorzien van sensoren, om erachter te komen hoe je het leegmaken kunt stroomlijnen. Bij Sight Landscaping staan overigens ongeveer 200 medewerkers op de loonlijst; 's zomers bieden ze werk aan het dubbele aantal mensen.

Projectleider Chris Heberle (links) en voorman Willem Berghorst van Sight Landscaping bij de vijf types die ze lieten testen.

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie