Schoolplein scoort gemiddeld een 6,5: kinderen missen groen

ARTIKEL

MARKT & ACTUEEL

Heleen Kommers, maandag 10 juni 2024

231 sec

Wat zeggen experts?

Uit een onderzoek van Motivaction, in opdracht van Jantje Beton en Praxis, blijkt dat 37 procent van de Nederlandse basisschoolkinderen thuis wel eens klaagt over het schoolplein. Het onderzoek onder duizend ouders laat zien dat ongeveer de helft van hen vindt dat de speelplaats van hun kinderen te veel uit tegels bestaat en te weinig groen bevat.

Zo’n 37 procent van de Nederlandse kinderen in de basisschoolleeftijd klaagt thuis wel eens over het schoolplein

Ruim een kwart van de ouders geeft het schoolplein een onvoldoende voor de aanwezigheid van groen. De meest gehoorde klacht is het ontbreken van bomen, struiken of gras, gevolgd door een gebrek aan natuurelementen zoals boomstronken of zand. Daarnaast vindt ruim 30 procent dat er meer vogelhuisjes, insectenhotels en speeltoestellen nodig zijn. Het gemiddelde cijfer dat de schoolpleinen krijgen, is een magere 6,5.

'Schooltuin' in plaats van schoolplein

Volgens Marlies Bouman van Jantje Beton kan een groene omgeving veel voordelen hebben voor de ontwikkeling van kinderen, zoals een hoger IQ, betere concentratie en minder gedragsproblemen. Ook bevordert het hun motorische ontwikkeling en creativiteit. Daarom pleit Bouman voor een overgang van het traditionele 'schoolplein' naar een 'schooltuin'.

Doe-het-zelfketen Praxis en Jantje Beton slaan de handen ineen om samen schoolpleinen te vergroenen; op de foto Marlies Bouman van Jantje Beton (links) en Corine Duchenne, directeur van Praxis (rechts)

Jantje Beton pleit voor een overgang van het traditionele 'schoolplein' naar een 'schooltuin'

'Groen wonen en leren, 3 nieuwe tools'

Een soortgelijk geluid horen we bij Jolanda Maas, onderzoeker aan de VU. Zij stelt in een WUR / Groen Kennisnet webinar ('Groen wonen en leren, 3 nieuwe tools') dat kinderen uitgedaagd moeten worden door middel van groen. Circa zestig procent van de schoolpleinen is ontzettend grijs. Meer groen kan zelfs gedragsproblemen als pesten en ruziemaken verminderen doordat kinderen meer pro-sociaal gedrag laten zien, zich beter in anderen kunnen verplaatsen. Waar de generatie van haar ouders bijvoorbeeld nog weilanden en slootjes ter beschikking had om te spelen en in aanraking met de natuur te komen, moeten kinderen vandaag de dag hun uitdagingen zien te vinden in een versteende omgeving.

60% van de ouders denkt dat hun kind gelukkiger is op een groen schoolplein, 64% dat ze creatiever spelen en ruim 70% dat ze hun fantasie meer zullen gebruiken en natuur en milieu interessanter vinden

Alle potentie uit het kind halen

'Als kinderen niet op jonge leeftijd al in aanraking met de natuur komen, is de kans zeer groot dat ze later een versteende tuin aanleggen', stelt Maas. Ook worden kinderen verleid om achter een schermpje te blijven zitten. Vanuit de onderwijsinspectie wordt gewezen op het feit dat we op die manier niet alle potentie uit het kind halen. Op een groen schoolplein wordt voornamelijk gevoetbald, in een groene omgeving gaan kinderen meer exploratief aan de gang en zie je creatievere speelvormen. Met name meisjes bewegen meer in een groene omgeving. En keren de kinderen vervolgens terug naar de les, dan kunnen ze zich beter concentreren.
Ook veel ouders zien de voordelen van een groener schoolplein. Zo denkt 60 procent dat hun kinderen gelukkiger zullen zijn op een groen schoolplein, en verwacht 64 procent dat hun kinderen creatiever zullen spelen. Ruim 70 procent denkt dat hun kinderen hun fantasie meer zullen gebruiken en meer geïnteresseerd zullen raken in natuur en milieu.

Hutten bouwen vergt inzicht, creativiteit en oplossingsgericht denken
Ook een poppetje van stenen is het resultaat van creativiteit
Het lijkt groen, maar in feite is het groen minimaal

Campagne 'Van grijs naar groen'

Om dit te realiseren, zijn veel ouders bereid bij te dragen. Meer dan de helft wil graag als vrijwilliger helpen bij het vergroenen van het schoolplein, bijvoorbeeld door tegels te verwijderen, en 70 procent is bereid om financieel bij te dragen. Corine Duchenne van Praxis benadrukt dat scholen met meer groen op hun pleinen grote stappen kunnen maken en dat dit ook geldt voor de tegeltuinen in Nederland. Praxis voert momenteel de campagne 'Van grijs naar groen' om de vergroening van Nederland te stimuleren.

'Groene Scholen Evaluatie Tool'

Wil je als school aan de slag met je schoolplein, maar heb je echt wat handvatten nodig? Maas, Nicole van den Bogert en andere onderzoekers hebben in dit verband een beoordelingsinstrument ontwikkeld voor schoolpleinen op basisscholen dat het ontwerp en de evaluatie van groene schoolpleinen ondersteunt. Met de 'Groene Scholen Evaluatie Tool' ontwikkel je een schoolplein dat optimaal bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen, biodiversiteit en klimaatbestendigheid.

Hebben kinderen beschikking over een groene omgeving, dan prikkelt dat hun fantasie; op deze foto is te zien dat kinderen lijnen hebben gemaakt van onder meer hout, dennenappels, dennennaalden, steentjes en mos

Met de 'Groene Scholen Evaluatie Tool' ontwikkel je een schoolplein dat optimaal bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen, biodiversiteit en klimaatbestendigheid

Hercules Speeltoestellen: 'Combineren natuur en schoolpleinen niet eenvoudig'

Combineren natuur en schoolpleinen niet eenvoudig
John Bakker, directeur bij Hercules Speeltoestellen: 'Wij vinden het super belangrijk dat kinderen lekker buiten kunnen spelen. Het liefst in een natuurlijke omgeving, maar ook "daar buiten". Als wij daar als leverancier van speel- en sporttoestellen aan kunnen bijdragen is dat natuurlijk geweldig. Want het is schrikbarend hoeveel kinderen geen fijne plek hebben om te spelen. Wat we vroeger konden doen, kan nu vaak niet meer, zeker als het stedelijke gebieden betreft. De maatschappij is sterk veranderd. Daarbij is het combineren van natuur en schoolpleinen geen eenvoudige opgave. Scholen en gemeenten zouden beter kunnen samenwerken als het gaat om het onderhouden van het plein. Doorgaans is een schoolplein het ook buiten schooltijd een verrijking voor de buurt. Jammer genoeg is onderhoud aan groen niet vanzelfsprekend (of gebudgetteerd). Het belang van goed ingerichte schoolpleinen is vaak nog onvoldoende bovenschools vastgelegd. Door een betere visie, kaders en begeleiding binnen een stichting worden er keuzes gemaakt. Dit is terug te zien in onder andere groen blijvende pleinen in plaats van "kaalgespeelde".'

Praktisch: de bespeelbaarheid

Bakker vervolgt: 'Zodra de leraar op de bel drukt, gaat de deur open en stormt een horde kinderen naar buiten. Als het nou net geregend heeft, is die mooi aangelegde natuur of groene speelplek met zand binnen no time één grote modderpoel. Als ons gevraagd wordt een groen schoolplein aan te leggen, dan denken we goed na over hoe we dat gaan doen. Dat is sterk afhankelijk van de locatie, de omgeving en de verwachtingen die men heeft. Een wilgenhutje kan bij wijze van spreken iedereen maken, maar heb je daar over een aantal jaren nog wat aan? We proberen daarom de natuur zoveel mogelijk te benaderen met natuurlijk ogende toestellen, bijvoorbeeld door gebruik te malen van robinia of hout look materialen. Tegelijk zorgen we ervoor dat de toestellen goed bespeelbaar blijven, dat het geen natte bende wordt. Regelmatig verwijderen we tegels en hergebruiken die om een buitenleerplek mee aan te leggen. Bovendien zijn kinderen verschillend. Als de leraar op die bel drukt, zijn er kinderen die willen klimmen, rennen en schreeuwen, maar er zijn ook kinderen die ergens rustig willen gaan zitten kletsen. Daar moet allemaal ruimte voor zijn.'

Grootebroek, Theo Thijsenweg
Bloemendaal, Bornwaterschool
Broek in Waterland, BS de Havenrakkers

Stichting Generatie Groen

Ingrid Langenhoff, directeur-bestuurder Stichting Generatie Groen: 'Stichting Generatie Groen is blij met de samenwerking van Jantje Beton en Praxis. Want, hoe meer groene schoolpleinen des te beter. Generatie Groen zet zich in om binnen één schoolgeneratie alle schoolpleinen om te vormen naar GroenBlauwe schoolpleinen. GroenBlauwe schoolpleinen zijn avontuurlijke, groene plekken met veel bomen, planten en ruimte voor regenwater waar leerlingen lekker zichzelf kunnen zijn en zich op goede manier kunnen ontwikkelen. Daarom helpen wij gemeenten bij de ontwikkeling van een planmatige aanpak van de vergroening van schoolpleinen. En wij ondersteunen schooldirecteuren bij de uitvoering. Meer weten? Kijk op generatiegroen.nl.'

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie