Kenniscentrum in oprichting voor bestrijding invasieve waterplanten |
|
|
|
|
 |
| 354 sec |
Genormeerde harkbootmethode naar hoger plan getild met kennisdeling en opleiding
De inmiddels bewezen harkbootmethode ter bestrijding van wortelende invasieve exoten krijgt een onafhankelijk platform, dat kennis en expertise verder gaat verspreiden. Ook zullen er in de toekomst opleidingen worden aangeboden die leiden tot certificering van mensen en bedrijven voor de specialistische harkmethode volgens de Europese norm CWA17916. Leon Sterk, oprichter van Harkboot.nl en initiatiefnemer van de norm, maakt zich sterk voor de oprichting van een kenniscentrum rondom de harkmethode. Hij krijgt hiervoor steun van de NVWA.
| Cursus harkmethode in het veld |
De initiatiefnemer voor het opzetten van een kenniscentrum voor de harkmethode ter bestrijding van wortelende ongewenste (invasieve) waterplanten is Leon Sterk, oprichter van Harkboot.nl. Hij ontwikkelde de harkmethode omdat de bestaande beheermethoden om waterplanten terug te dringen niet het gewenste resultaat hadden. De harkmethode verwijdert wel op effectieve wijze ongewenste waterplanten met wortel en al en, met aandacht voor het welzijn van vissen. Sterk heeft het bedrijf Harkboot.nl ondertussen overgedragen. Hij richt zich nu op het kenniscentrum, om de door hem ontwikkelde Europese norm voor de harkmethode te implementeren.
Toenemende uitdaging
Het regelen van de financiering van het kenniscentrum in wording is inmiddels in volle gang. ´Het projectplan wordt ingediend bij de EU in het kader van een Call for Life-subsidie. Daarnaast lopen er gesprekken met geïnteresseerde partners, zoals de NVWA en Sportvisserij Nederland, die wellicht zitting willen nemen in het platform om het kenniscentrum te ondersteunen met hun expertise.´
De harkmethode is een welkome oplossing voor waterbeheerders, voor wie het een steeds grotere uitdaging wordt om de doorstroming van water te blijven garanderen. Mede door de normen in de Kaderrichtlijn Water (KRW) vanuit Europa is er een explosieve toename van waterplanten. De ongeremde groei van exoten kan daarbij worden opgeteld. Op dit moment is er zowel bij overheden - de opdrachtgevers - als bij aannemers nog onvoldoende kennis en ervaring om de methode volgens de norm in te zetten. Hiervoor is promotie van de methode noodzakelijk, evenals opleiding en een doorontwikkeling naar controle en handhaving. Hierbij is een onafhankelijk kenniscentrum voor alle partijen een vereiste, aldus Sterk.
Uniforme bestrijdingsmethode
Een integrale aanpak van verschillende overheidslagen blijkt in de huidige situatie niet berekend op het grensoverschrijdende probleem van waterplanten. Een gevolg hiervan kan zijn dat publieke middelen ineffectief worden besteed. 'Wij zien bij de aanbestedende diensten een discrepantie tussen bestaand beleid en onvoldoende kennis van innovatieve uitvoeringsmaatregelen, zoals deze erkende norm.'
Met het nieuwe kennisinstituut wil Sterk de Europese norm voor de harkmethode onder de aandacht brengen bij aanbestedende diensten. 'Enerzijds heb je de opdrachtgevers, zoals waterschappen, gemeentes en provincies. Diverse instanties in Nederland doen nu al Europese aanbestedingen volgens de CWA 17916-norm. Anderzijds is het ook belangrijk dat er meer bedrijven komen die volgens de norm werken en kunnen voorzien in de toenemende vraag. Niet alleen in Nederland, maar ook daarbuiten; het is een Europese uitdaging. Neem bijvoorbeeld de door waterplaten en exoten verstopte watergangen voor de beroepsvaart in Frankrijk. Dit probleem staat de ambitie van Frankrijk in de weg om stikstof te reduceren door vervoer over het water te intensiveren.'
 | | Werking van de harkboot |
|
|
Bovendien weegt het belang van een uniforme bestrijdingsmethode zwaar. Sterk: 'Het heeft geen zin als provincie A en provincie B op aansluitend water twee verschillende bestrijdingsmethoden inzetten die niet met elkaar overeenkomen. Aannemers kunnen hiermee de kwaliteit niet borgen en de investeringen zijn dan niet effectief. Als instanties exoten bestrijden, is het essentieel dat het op een eenduidige manier gebeurt. Deze norm helpt de verschillende overheidslagen om effectief en in gezamenlijkheid tot de gewenste oplossing te komen.'
Het kenniscentrum in wording gaat zich dan ook richten op de diverse overheden. 'In Brussel wordt het beleid van de provincies bepaald. De informatieverstrekking aan de voorkant moet duidelijk zijn, zodat bijvoorbeeld blijkt dat er in het provinciehuis daadwerkelijk al bewegingen zijn. Zo heeft de provincie Overijssel een miljoenensubsidie gekregen voor de aanpak van invasieve soorten in de Wieden/Weerribben met de harkmethode. De provincie en het waterschap hebben die norm ook al voorgeschreven.'
Markt ontwikkelen volgens de norm
Om aan de toenemende vraag te voldoen, wil het kenniscentrum bedrijven actief benaderen en informeren. Op basis van de vaststelling van de nieuwe Europese norm kunnen zij zich laten certificeren volgens deze norm. Op dit moment zijn er simpelweg nog te weinig aanbieders. Het kenniscentrum zelf gaat geen certificaten afgeven. 'Dat is om de onafhankelijkheid te garanderen. De certificerende instelling is in dit geval Control Union. Deze kan bijvoorbeeld ook een CO2- of VCA-certificering rondmaken.'
De harkmethode wordt in eerste instantie vooral ingezet tegen overlast gevende invasieve exoten, maar is ook geschikt voor de bestrijding van woekerende inheemse waterplanten. 'Maar we weten allemaal: als je het te rigoureus aanpakt, doe je meer kwaad dan goed met die methode. Dat betekent dat de mensen die hiervoor worden ingezet, zowel van bedrijven als machinisten, goed opgeleid moeten zijn. Een adequaat opleidingsverhaal hoort ook bij het kenniscentrum.'
Het kenniscentrum gaat dan ook opleidingen en trainingen verzorgen op een fysieke locatie. 'Voor het theoretische gedeelte van de harkmethode is een e-learningtraject ontwikkeld. Dit wordt aangevuld met praktijktrainingen op locatie. Wij verwachten de opleidingen in 2024 operationeel te hebben.'
Wetgeving
Sterk stipt nog een andere ambitie aan. 'Het idee achter het kenniscentrum is dat we de normering in de toekomst wellicht kunnen koppelen aan wetgeving. Zo staat er in de Exotenverordening dat je bepaalde planten moet elimineren, maar er is niets te vinden over hoe je dat moet doen. Het gaat erom dat mensen gekwalificeerd en gecertificeerd zijn om dergelijke werkzaamheden te verrichten. In het verleden waren er grotere loonbedrijven die naar eigen zeggen volgens dezelfde methode werkten. Helaas met onvoldoende resultaat, en met ontevreden opdrachtgevers als gevolg.' Sterk benadrukt dat het implementeren van de norm voor de harkmethode is gericht op het opleiden van mensen. 'De kennis van de machinist betreft namelijk niet alleen de technische, maar ook de inhoudelijke kant, zoals weten welke planten het betreft.'
Volgens Sterk spelen de producenten van harkboten eveneens een belangrijke rol in dit verhaal. 'Het is belangrijk dat zij zich in het ontwikkel- en productieproces richten op de normering. Als de producent voldoet aan die norm, betekent het dat de boot aansluit op de juiste uitvoering.'
Bij de bestrijding van exoten heb je te maken met enerzijds een aanbestedende en anderzijds een uitvoerende kant. 'Voorlichting over de norm aan aanbesteders is hierbij van belang. Waarom zou je volgens zo'n norm gaan werken? Waarom zou je die voorschrijven? Ten eerste moet de opdrachtgever goed op de hoogte zijn van de eisen waaraan de opdrachtnemer moet voldoen. Vervolgens moet de opdrachtnemer daar dan ook aan voldoen. Die kan zich laten certificeren op dat niveau en de juiste harkboot inzetten, met adequaat opgeleide mensen. Je kunt het een beetje vergelijken met de aanpak van asbest; daarbij weet je zeker dat er mensen worden ingezet die gespecialiseerd zijn in de betreffende werkzaamheden.'
|
|
'Met behulp van het kenniscentrum willen wij de norm voor de harkmethode nationaal en internationaal bekendheid geven'
| |
|
Europese insteek
Sterk wil met behulp van het kenniscentrum de norm nationaal en internationaal bekendheid geven. 'Wij willen daarmee een gebiedsoverschrijdende aanpak van exoten mogelijk maken. Het houdt niet op bij provincie- of landsgrenzen. Met Harkboot.nl hebben we ook al in Frankrijk, België en Duitsland gewerkt. In eerste instantie richten we ons met het kenniscentrum op Nederland, maar we streven in de toekomst naar een Europese insteek. Uiteindelijk wordt het beleid immers op Europees niveau bepaald. Bovendien is het positief dat de NVWA aanhaakt, om proactief te kunnen inspelen op de problemen die we zeker zullen krijgen en op manieren om de aanpak te faciliteren.'
 | | Zowel medewerkers van bedrijven als machinisten moeten goed opgeleid zijn. |
|
|
Duurzame bestrijdingswijze ondersteund door partners
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) deelt kennis en advies met het kenniscentrum. De NVWA constateert problemen met een invasieve exoot en streeft daarbij naar normering voor de bestrijding. In dit geval heeft onder andere ook de sportvisserij - die vanaf het begin betrokken was bij de ontwikkeling van de harkmethode - meegewerkt aan de totstandkoming van de Europese norm voor het verwijderen van wortelende (exotische) waterplanten (CWA17916).
Johan van Valkenburg werkt bij het Nederlands Instituut voor Vectoren, Invasieve planten en Plantgezondheid, (NIVIP)-NVWA. Hij is betrokken bij de ondersteuning van de identificatie van problematische invasieve planten en bij de risicobeoordeling en beheersing van deze planten. In die hoedanigheid werkt hij al een tijdje samen met Harkboot.nl. 'Ik bekijk hoe je die planten kunt verwijderen op een effectieve manier en met zo min mogelijke schade aan de omgeving. De ingreep als zodanig moet niet te veel negatieve effecten hebben op andere natuurwaarden. Belangrijk is ook dat de methode in die zin effectief is dat je niet na een half jaar terug hoeft te komen om de planten weer te bestrijden. De voorkeur gaat dan ook uit naar een bestrijdingswijze waarbij je minder hoeft in te grijpen of de plant helemaal opruimt. Zo verkiezen we de harkboot boven de maaimethode, die eigenlijk vergelijkbaar is met het maaien van een gazon.'
De harkbootmethode is volgens hem uit economisch en ecologisch oogpunt in veel situaties de beste oplossing. 'Het is een combinatie van het financiële en ecologisch kostenplaatje, mits uiteraard op de juiste wijze ingezet. Maar dat geldt voor alle methodes; als je ze niet correct uitvoert, is het nog steeds een rommeltje.'
Economisch en ecologisch gezien bruikbare methode
De NVWA was betrokken bij de totstandkoming van de NEN- en de Europese CWA-norm. 'We hebben vooral naar de inhoud gekeken. Welke methode is het? Hoe moet je die toepassen? Wat is het effect? En bereik je de doelen die je voor ogen staan, zoals economisch en ecologisch duurzaam beheer? We hebben samengewerkt met de NVWA, wetenschappelijke instituten en terreinbeheerders, en wat betreft de Europese norm met partners uit verschillende EU-landen.'
De oprichting van het kenniscentrum is een logisch vervolg op de normering van de harkmethode, aldus Van Valkenburg. 'Zoals gezegd is het economisch en ecologisch een bruikbare methode. Maar dat op papier zetten, is iets anders dan mensen opleiden om de methode effectief uit te voeren. De norm vereist meer dan alleen met de harkboot door de watergangen varen en bepaalde planten aanpakken en weggooien. Het gaat om het hele traject van het opleiden van personeel, de gebruikte brandstof, de manier van schonen en dergelijke. Naast de kennis gaat het ook om het technische aspect; daarvoor moeten mensen trainingen volgen en certificaten halen. Op den duur kan het kenniscentrum breder worden, met andere duurzame methodes voor het beheer van invasieve exoten, naast de harkmethode.'
De NVWA ondersteunt het kenniscentrum met zijn knowhow en expertise wat betreft de planten zelf. 'Wij hebben geen verstand van de technische, praktische kant van het gebruik van de harkboot. Je kunt wel aan het harken slaan, maar als gebruiker moet je wel weten welke exoten het betreft. Wij leveren als onderdeel van de cursussen een bijdrage ter ondersteuning van de identificatie van de planten, in welke vorm dan ook.'
 | | Leon Sterk (r) met CWA-certificaat |
|
|
|
|
| Er zijn nog geen reacties. |
Tip de redactie
|
